Giáo dục thanh niên mà gọi là nắm thanh niên là đó. Hình như các bạn trai ấy mất ý thức về tội lỗi. Ơû đây ta nên để ý ái tình của người nam, trong đó có bạn trai, là ái tình tự nhiên pha màu sắc xác thịt vì tự bản chất bạn trai mang bản năng truyền sinh.
Không biết phải tạitính tỷ mỷ, nhỏ mọn mà con người lỡ thời kén chọn không được bạn trăm năm chăng. Nhưng phân vụ hằng ngày không còn làm họ tha thiết nữa. Có nhiều bạn trai vì nhát mà bị chạm tự ái, đổ cộc khi tranh luận.
Nhiều tâm hồn bi quan về cuộc đời bởi cảm thấy mình thân chẳng nên thân thời lỡ thời. Thưa bạn trai, tôi vừa viết mấy tiếng vừa xong, tôi nghe bên tai tôi: Nữa, lại một người không hiểu tôi nữa. Bạn trai muốn nói chuyện với bạn gái, mà không có cơ hội, lý do hay bị phản đối nên phương thế vớt vát là chọc ghẹo.
Niềm vui thiêng liêng trong sạch của con người khiết bạch cũng mất đi trong tâm hồn và trên gương mặt họ. Về lợi ích của hai thứ tinh thần nầy, là chúng bỏ túc nhau. Tâm hồn con người thời đại quay cuồng trên một thảm kịch diễn ra bốn phương nào loạn dâm, bóc lột, giả hình, mưu mô, xảo quyệt, trụy lạc, ghen tương, nghi kỵ, chém giết, phản nộp, đàn áp, quy mọp, bạc nghĩa, du nịnh.
Những tham vọng ở ngày mai thì bạn trai nào cũng có nhưng vì chưa đủ kinh nghiệm, chưa được chuẩn bị chu đáo về trí thức, nghề nghiệp còn thiếu các phương tiện mà trong đó tiền bạc đóng vai chánh nên bạn trai thấy cuộc tiến thân không vững chắc. Họ mang một định mệnh riêng, những trách nhiệm hiện thế và siêu nhiên đặc biệt và sống chung với phái yếu để làm cái mà người ta gọi là xã hội loài người. Lắm lúc nó như áng mây mù làm cho bạn trai không phân biệt phải trái.
Tình cảm bây giờ bị cuốn bởi những hình ảnh thiết thực hơn, tế nhị hơn và náo động tận đáy tâm hồn. Làm sao trong tập nhựt ký bạn trai được những dòng nầy: tâm thư gởi người em, bạn đời mà tôi yêu mến nhất trần gian vì quý phục. Đó, ngay khi bạn không bị buộc trói bởi một mối tình nào mà còn vậy, huống hồ neo tình bạn đã quăng sâu quá dưới một bến lòng.
Bạn trai thì thẳng như ruột ngựa, ưa đại cương, tổng hợp. Trong cơ quan có kỷ luật mà họ thụ giáo hay cộng tác, họ cho những luật đúng giờ đúng khắc là dây rối vướng chân họ. Còn bao nhiêu nét đặc biệt thân thể bạn gái không có.
Họ nhẹ tay, làm việc kỹ một chút rồi trở lạitính vụt chạc như thường. Nếu nó xảy ra thường quá hay lâu quá mà không xảy ra, người bạn trai cần phảiđến thăm Bác sĩ vì các dấu hiệu trên là điểm của bệnh hoạn. Họ ngấm ngầm muốn người tri âm phải là một họ thứ hai.
Họ hiểu lên mặt hơn người thì khỏi mất mặt. Khi có ái tình can thiệp, não tưởng tượng của bạn trai không thua bạn gái. Ngó mặt họ thì biết: ta thấy họ mất tự nhiên.
Họ ngó qua ngó lại, ngó quần ngó áo, vuốt tóc, coi giày, sửa cà vạt, nhìn bàn tay, rờ cổ áo. Tôi muốn nói họ có hồn, có xác, được những ân sủng do cứu rỗi, do thiên phòng v.v... Núi mai chiều thay máu huyền bí, sông nước thơ mộng trôi bóng liễu trầm ngâm soi mình hả con.