Xin bạn ra mặt đi, để tôi tin chắc đã có người như bạn mà từ trước tôi chưa được gặp. Đáng lẽ tôi chỉ cho bạn thì xin bạn chỉ lại cho tôi. Họ khoe với bạn mỗi năm đọc được bao nhiêu cuốn.
Vì vậy, theo thiển ý, công việc phải làm trước hết trong ngày là coi chừng bộ óc ta làm việc. Bạn xanh xao và mệt nhọc. Mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 10 giờ sáng - tức 16 giờ - thầy phải tìm cách luyện thân thể và trí óc, tâm hồn.
Mỗi tuần học ba buổi tối rồi thỉnh thoảng đi nghe nhạc thì trong một năm, bạn sẽ biết ít nhiều về âm nhạc. Bạn sẽ nhìn kỹ từng nhạc cụ một và nghe thanh âm của nó; bạn sẽ biết một vài nhạc-cụ của Pháp khác của Anh ra sao, sao nhạc công này lãnh lương cao hơn nhạc công kia, mặc dầu nhạc cụ của họ không phải là thứ khó chơi như đàn vi-ô-lông. Cũng chẳng cần sách.
Vậy, chúng ta bắt đầu xét quỹ chi tiêu thời giờ mỗi ngày. Trong chương trình hàng ngày, tôi không dự tính thời giờ đọc báo. Hễ chưa gắng lắm cái gì để thoả mãn ý muốn đó thì lòng ta chưa yên.
Vậy lúc đầu, xin bạn đừng làm nhiều quá. Làm như vậy bạn sẽ có được một khoảng thời gian dài ít nhất là 3 giờ. Cứ tiếp tục đi, cứ tiến tới.
Nếu viên chức ấy muốn sống đầy đủ thì phải thu xếp trước công việc mỗi ngày. y không đáng được tiếp tế thời gian, phải khoá công tơ lại cắt thời gian của y đi". Thế này thì khó chịu thật.
Trong 16 giờ đó thầy không phải kiếm ăn, không phải lo vấn đề tiền bạc, thầy sung sướng, rảnh rang. Sự mong mỏi mà không được thoả mãn có thể làm cho y luôn bứt rứt. Làm được một công việc mệt nhọc, lòng tự tin của bạn sẽ tăng lên.
Đã đành, nên bỏ thêm nhiều thì giờ vào việc tu thân, càng chịu tốn công thì kết quả càng nhiều. Như vậy còn ba buổi tối để thăm bạn hữu, vui thú gia đình, đọc sách tiêu khiển, hút thuốc, làm vườn, thơ thẩn và dự những cuộc thi của các báo. Mà khó thay đổi cái của quỷ đó lắm.
Như trên tôi đã nói, sự tiếp tế thời gian có chỗ này quý nhất, là ta không thể tiêu non nó được. Con đường tới thành La Mecque vốn vô cùng khó khăn, gập ghềnh và đáng buồn nhất là không bao giờ tới đích được. Chẳng hạn khu vực âm nhạc (2).
Điều thứ nhì là phải vừa đọc vừa suy nghĩ. Chỉ thay đổi một chút thôi, dù là thay đổi cho đời ta sung sướng hơn, ta cũng thấy khó chịu, bất tiện. Nếu bạn kiên nhẫn theo được như thế thì chẳng bao lâu bạn sẽ thấy cần bỏ ra bốn, có lẽ năm buổi tối để gắng sức làm cho xong một việc gì, cho đời thật là đáng sống.